Văn hóa bản địa

Các doanh nhân khi đến 1 nơi nào đó làm ăn, họ thường nghiên cứu rất kỹ văn hoá của người bản địa, vì văn hoá đó sẽ quyết định việc kinh doanh của họ có thành công hay không. Văn hoá bản địa họ nghiên cứu chủ yếu là phần tiêu cực, mặt chưa được, mặt hạn chế… của đại đa số dân chúng, từ đó tìm ra giải pháp để bán hàng, hợp tác làm ăn.

Vì dân tộc nào, hay từng cá nhân, đều có mặt tốt, mặt chưa tốt, điểm mạnh, điểm yếu. Khi đến 1 vùng đất để kiếm lợi, thì người ta sẽ nghiên cứu kỹ mặt chưa tốt, điểm yếu của cư dân ở đó để khai thác (còn điểm mạnh thì cũng biết để tránh đối đầu trực diện, cạnh tranh không lại).

Ví dụ trước khi đến Việt Nam làm ăn, các người trẻ thường gặp những người từng có kinh nghiệm chinh chiến ở VN để nghe một số đúc kết. Các doanh nhân trẻ cứ thế mà nắm, sang làm, đa phần thắng. Dưới đây là 1 số điều họ đã đúc kết về mặt chưa được của văn hoá của người Việt nói chung (cái này cũng y chang như Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Tản Đà, Lê Quý Đôn, Nguyễn Trãi đã nói từ rất xa xưa):

– Chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, muốn mình mình hưởng trọn, không chia. Rất khó hợp tác làm ăn nên rất hiếm mô hình kinh doanh lớn. Cứ hợp tác 1 thời gian là có bất đồng, không lợi ích thì cũng tư tưởng quan điểm trái biệt. Họ không có thoả hiệp để cùng nhau win-win. Thường thì “1 rừng 1 cọp”, “có tôi thì không có anh”.
– Văn hoá gia tộc lớn, có lợi là lôi người nhà vào hưởng phần. Cái gì cũng ưu tiên người nhà trước vì vòng tròn tầm vóc của họ rất nhỏ.
– Cái tôi lớn và sĩ diện hão, sợ mất giá trị, sợ bị coi thường. Khai thác cái này để bán cái họ cần, nhiều lúc không phải vì nhu cầu mà mua hay sử dụng là vì sợ người khác khinh.
– Hành xử cảm tính và cảm xúc dữ dội, yêu ghét mà ra quyết định trong mọi thứ.
– Làm tuỳ tiện không theo nguyên tắc nên không thấy thoải mái khi tuân thủ những quy định, hoàn toàn không thích tuân theo trật tự xã hội. Ví dụ chỗ nào ghi cấm tiểu bậy thì họ sẽ tiểu ở đó, ghi cấm tụ tập buôn bán thì họ sẽ ngồi bán buôn, cầu vượt băng qua đường chỉ để trú mưa chứ họ thích băng đại qua đường, nếu tai nạn chết thì bảo là do số. Ai băng qua đường thì cứ băng, ai chạy xe cứ chạy, không phải dừng như ở mọi quốc gia khác.
– Đại đa số lần khần ít dám quyết đoán nhất là chuyện tiền bạc bỏ ra.
– Không trọng uy tín, lời hứa, đối xử với nhau hay dùng tiểu xảo. Do vậy, không có thương hiệu nào tồn tại 1 trăm năm dù lịch sử họ tới mấy ngàn năm.
– Không minh bạch, không rõ ràng về tiền bạc vì tham và ngại.
– Không muốn người khác hơn mình, chung quy cũng do thói ích kỷ và tư duy tầm vóc bé nhỏ, hành xử vặt vãnh nhưng lại muốn được tôn trọng mà ra.
– Nghe gì, xem gì, đọc gì, cũng ít quan tâm đến nội dung thông điệp truyền đạt sâu bên trong mà chỉ quan tâm đến tiểu tiết. Họ rất ưa nghe chuyện bí mật thâm cung của người khác, nên trong lúc trò chuyện nên bonus cái này để họ thích thú.
– Cực thích MẸO, học cũng phải học mẹo, làm gì cũng mẹo, chữa bệnh cũng mẹo. Đặc biệt là người già ở đây thường nghe theo lời mẹo của hàng xóm hơn là bác sĩ.
– Tưởng tượng kỳ vọng rất lớn khi chưa được, gặp thực tế thấy khó chịu vì không như mong đợi, phản ứng tiêu cực như tẩy chay, cạch mặt, tố lừa đảo, đòi lại tiền, kích động mọi người đòi quyền lợi, cố gắng xài cho đã để “lại tiền”, ấm ức và dành thời gian nhiều tranh cãi đúng/sai.
– Não tiêu cực nhiều, luôn nghĩ là bị lừa, bị lợi dụng nên phải cảnh giác, phải đấu tranh… nên lòng tin với nhau không cao.
– Chữ nghĩa chữ tình chỉ là mong muốn khát vọng cửa miệng, chứ lên bàn cân về lợi ích vật chất thì sẽ nhẹ hơn nhiều. Nếu cần thì dụ nhân viên của đối tác ra ngoài, hứa sẽ cho tiền nhiều hơn, họ sẽ phản chủ mà mở cái tương tự để cạnh tranh với chủ cũ ngay lập tức.
– Rất thích giàu nhưng lại ghét người giàu, mặc định trước là họ phi pháp nên mới có tài sản đó.
– Hoàn toàn không có óc sáng tạo, thường đi sẵn lối đi của người khác, kể cả trong làm ăn. Không dám mạo hiểm làm cái mới.
– Thích ăn xổi, ăn ngay chứ không kịp lên men. Các hình thức như vé sổ sáng mua chiều có kết quả, đánh chứng khoán hay tiền trên mạng rất được giới trẻ ưa thích vì có kết quả ngay, lại nhàn hà bản thân. Họ ít thích sản xuất hàng hoá vì cực và lâu mới có kết quả.
– Nhóm người có trí thì lại thích nói, khoe kiến thức chữ nghĩa chứ không thích làm.
– Nhân viên luôn đợi phút cuối mới nộp báo cáo.
– Chỉ trưởng thành thật sự khi đã lớn tuổi (trên 40) và trải qua nhiều biến cố cuộc đời. Chỉ nên làm ăn hùn hạp với người trên 40 hoặc người trẻ mà đã rất nhiều va vấp thất bại trải nghiệm tự mình đi trên đôi chân mình. Còn lại người hiền lành dễ thương, học giỏi do chăm chỉ, đặc biệt con nhà thành phố từ nhỏ chỉ biết học hành, chưa tự mình làm ra nhiều tiền và bỏ vốn làm ăn với mình…thì tuyệt đối không làm ăn với họ.

“Trong khi người ta dẫu sang hay hèn, nam hay nữ ai cũng lo học lấy một nghề; thì người mình chỉ thích phụ thuộc”, “Trong khi họ có óc phiêu lưu mạo hiểm, dám đi khắp thế giới mở mang trí óc; thì ta suốt đời chỉ loanh quanh xó bếp, hú hí với vợ con, cái gì cũng đem về cho vợ con chứ không nghĩ cho xã hội” (10 điều bi ai của dân tộc Việt Nam- Phan Chu Trinh, đầu thế kỷ 20).

“Miếng ăn quá to, người ta chỉ nghĩ đến ăn, tranh giành ngôi thứ cũng chỉ vì ăn” (Không khí lễ hội ở nước ta, Phan Bội Châu, đầu thế kỷ 20).

“Ở xứ Đông Dương, cũng như các nước Đông Nam Á khác, tìm được 1 người đầu óc lớn rất khó. Họ nhìn mọi thứ với góc hẹp lợi ích rất ngắn hạn, thế hệ này dạy thế hệ kia cách nhìn rất hẹp, chút lợi ích con con, ông bà cha mẹ thầy cô dạy thế hệ sau như vậy nên dù thông minh nhưng ít ai có thành tựu lớn. Cho nên họ làm ăn kinh tế rất khó, khu vực chợ sầm uất vẫn nằm trong tay người gốc nước khác di cư đến”. (Exotisme indochinois dans la littérature francais depuis 1860, Malleret).

Việt Nam phát triển kinh tế để thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình là rất khó. Xoá đói thì rất dễ nhưng phồn vinh thì chậm. Bỏ xe đạp lên xe máy thì dễ nhưng từ xe máy lên được ô tô cho toàn dân như các nước phát triển vẫn xa xôi. Nguyên nhân chính là văn hoá của người Việt, đặc trưng là nghĩ nhỏ, nghĩ trước mắt, nghĩ vụn.

TnBT

Xem thêm : Văn hóa đáng giá bao nhiêu

văn hóa, Việt Nam