hi tôi học về khoa học máy tính (computer science). Thời điểm tôi học thì AI nói chung mới chỉ nằm trong phòng lab là chính, xã hội vẫn đang còn tiếp cận các phần mềm thuần túy ở mức cơ bản. Nhưng trong chương trình học về computer science thì handbook mặc định sẽ có artificial intelligence (Trí tuệ nhân tạo). Do không có GPU nên hoàn toàn học lý thuyết và được xem video phòng lab họ thực thi một vài tasks sử dụng AI. Cả thầy và trò chủ yếu mơ mộng về tương lai AI là chính. Vậy mà giờ đây, những mơ mộng ấy đã thành hiện thực và còn vượt xa hơn.
Tôi ấn tượng mãi một nhận định của thầy là “Khi con người đã nắm trong tay cơ sở tạo ra năng lượng điện khổng lồ từ hạt nhân nguyên tử thì sự phát triển như vũ bão của AI cũng xảy ra nhanh thôi. Con người sớm muộn cũng sống trong sự kiểm soát của AI, nguy hiểm nhất chính là đạo đức không còn tính sáng tạo của nó, một khi đạo đức không còn sáng tạo nữa, con người sẽ mất dần cảm xúc thì cũng là lúc con người sống như máy móc, làm việc như máy móc và đồng một thể cùng AI, trí tuệ con người và AI hòa làm một. Loài người sống như những vật thể được lập trình, giới tinh hoa điều khiển như những cỗ máy không hơn không kém”. Và đến hôm nay, tôi thấy điều này đã xảy ra. Loài người, mỗi ngày dành ra 3-5 tiếng sử dụng các mạng xã hội, các phần mềm hỗ trợ làm việc…thực tế là đang được AI kiểm soát. Con người đang cố gắng kiếm nhiều views cho những bài đăng lên MXH bằng cách tuân thủ theo cách mà AI kiểm duyệt, chấm điểm. Xã hội phát triển trên cơ sở các mâu thuẫn không ngừng tăng trưởng, con người vẫn hàng ngày sáng tạo ra sự mâu thuẫn nghĩa là đạo đức vẫn được sáng tạo mỗi ngày! Còn bây giờ, các mâu thuẫn đang dần dần bị bịt dần khi mà các thông tin trên MXH phải tuân theo cái gọi là “Tiêu chuẩn cộng đồng” của các ông chủ MXH. Họ nạp tiêu chuẩn cộng đồng này vào não của AI và nó đi kiểm duyệt ngược lại con người, đó là sự thật đang diễn ra. Thật đáng sợ!
Những ai theo dõi tôi chắc chắn biết là có giai đoạn tôi trốn bặt khỏi MXH vì chúng thật đáng sợ!. Thông tin hàng ngày tôi được xem là do AI đang muốn cho tôi xem cái gì theo ý của nó. Mà con người dù siêu tuệ đến đâu, hàng ngày được xem thông tin gì lặp lại nhiều lần thì về sau sẽ trở thành người như thế! Thông tin đi vào vô thức, vô thức lại là nguyên tố chính tạo ra các hành động sống và làm việc của mỗi người.
Tôi tin rằng một cuộc đời đích thực và có ý nghĩa phải là hành trình tự do trải nghiệm trong khuôn khổ pháp luật, không bị giới hạn bởi những thuật toán và quy chuẩn máy móc, có yếu tố lợi ích tư nhân.
Có thể nói, chúng ta đang sống trong một thời đại đầy nghịch lý. Một mặt, AI đem lại những tiện ích không thể phủ nhận – từ việc tự động hóa các công việc nhàm chán đến hỗ trợ nghiên cứu khoa học và y tế. Nhưng mặt khác, chúng ta đang đánh mất dần sự tự chủ trong tư duy và hành động của mình.
Đáng chú ý là hiện tượng “echo chamber” (phòng giam thông tin) trên mạng xã hội. AI liên tục đề xuất những nội dung phù hợp với quan điểm sẵn có của người dùng, tạo ra những “bong bóng thông tin” khép kín. Điều này vô tình làm suy yếu khả năng đối thoại và thấu hiểu giữa những người có quan điểm khác biệt, đồng thời làm xói mòn tư duy phản biện của chúng ta.
Một khía cạnh khác đáng quan ngại là sự phụ thuộc ngày càng tăng vào AI trong việc ra quyết định. Từ việc chọn món ăn, xem phim, đến những quyết định quan trọng trong công việc và cuộc sống, chúng ta đang dần để AI “gợi ý” thay vì tự mình cân nhắc và quyết định. Điều này có thể dẫn đến sự teo tóp của trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo của con người. Công nghệ nên phục vụ nhân tính, chứ không phải ngược lại.
Có lẽ, thách thức lớn nhất của thời đại số không phải là việc đối phó với AI, mà là việc giữ gìn và phát triển những giá trị cốt lõi làm nên con người đó là sự đồng cảm, tính sáng tạo, và khả năng kết nối chân thành với đồng loại.
Cho nên, tôi cho rằng người xuất sắc trong không gian số là người biết sử dụng công nghệ và tận hưởng trải nghiệm thực tế, luôn thức tỉnh bản thân khi sử dụng MXH mỗi ngày!
