Ma trận BCG Matrix là gì? Phân tích, Áp dụng Ma trận Boston

Ma trận BCG được nhắc đến và sử dụng phổ biến với các marketers. Nó là công cụ đắc lực giúp doanh nghiệp xây dựng các chiến lược kinh doanh, tiếp thị và marketing hiệu quả. Hiểu rõ về ma trận BCG sẽ giúp bạn áp dụng một cách hiệu quả. Vậy bản chất của ma trận BCG là gì? Vai trò của ma trận BCG có ý nghĩa như thế nào? Phân tích với ma trận Boston cần thực hiện những gì? Mọi thắc mắc sẽ được Tmarketing tổng hợp qua bài viết dưới đây

Ma trận BCG là gì?

Trước hết, bạn cần hiểu rõ về khái niệm của thuật ngữ ma trận BCG. BCG là viết tắt của Boston Consulting Group, nghĩa là chiến lược kinh doanh được xây dựng bởi nhóm nghiên cứu Boston BCG nhằm định hướng xây dựng chiến lược tăng trưởng thị phần cho một loại sản phẩm hay dịch dịch vụ bất kỳ

Ma trận Boston phân tích và định hướng giúp doanh nghiệp đánh giá được thị phần, cơ hội tiềm năng đầu tư hay nguy cơ rủi ro để quyết định ra mắt sản phẩm/dịch vụ hay loại bỏ để tránh thua lỗ. Cụ thể, ma trận BCG sẽ phân tích 2 yếu tố quan trọng:

• Thị phần (Market share): Thị phần của sản phẩm thấp hoặc cao trên thị trường
• Triển vọng phát triển (Market growth): Triển vọng của khách hàng tiềm năng trên thị trường

Vai trò của ma trận BCG

• Ma trận BCG là một trong những công cụ hữu ích giúp phân bổ nguồn đầu tư cho doanh nghiệp hợp lý
• Ma trận Boston không có giá trị dự báo cho tương lai nhiều
• Ma trận Boston không đề cập tới các khía cạnh liên quan tới môi trường bên ngoài
• Ma trận Boston hầu như không có sai sót dựa trên những giả định được đề ra từ ma trận

Ưu điểm và nhược điểm của ma trận BCG

Ưu điểm

• Dễ thực hiện, giúp doanh nghiệp phân bổ nguồn đầu tư một cách hợp lý, có cái nhìn đúng đắn và khoa học khi bỏ tiền đặt vốn đầu tư
• Là một phần không thể thiếu trong bức tranh tổng quan về kinh doanh, giúp doanh nghiệp khoanh vùng những vấn đề hiện tại mà mình đang vướng phải
• Đưa ra các chiến lược đầu tư kinh doanh phù hợp với các giai đoạn phát triển của sản phẩm nhằm mang lại nguồn lợi nhuận cao

Nhược điểm

• Cách tiếp cận và phân loại thành bốn góc phần tư được coi là khá đơn giản
• Ma trận BCG hình như không định nghĩa được thị trường là gì. Nó được phân loại là những bò sữa, nhưng thực chất nó là những con chó, hoặc ngược lại
• Thị phần và phần trăm tăng trưởng của ngành không phải là yếu tố duy nhất của lợi nhuận. Bên cạnh đó, thị phần cao không đồng nghĩa với việc lợi nhuận sẽ cao

Lợi ích khi sử dụng ma trận BCG

Thông qua mô hình BCG này, các doanh nghiệp có thể biết được vị trí sản phẩm của mình trên thị trường so với các đối thủ cạnh tranh trong cùng danh mục sản phẩm, từ đó đưa ra quyết định đầu tư nguồn lực và dòng tiền một cách thông minh và tối ưu hơn

Ý nghĩa của ma trận BCG

1. Ma trận BCG là một công cụ hữu ích giúp phân bổ nguồn đầu tư cho công ty một bí quyết hợp lý.
2. Ma trận BCG là một lát cắt nhỏ của bức tranh tổng quan về vấn đề hiện tại của công ty.
3. Ma trận BCG ít có thành quả dự báo cho tương lai.
4. Ma trận BCG bỏ lơ tới các khía cạnh liên quan tới môi trường bên ngoài.
5. Ma trận BCG sẽ có những sai sót dựa trên những giả định được xác định từ ma trận.

Các thành phần của ma trận BCG

SBU ngôi sao

Những dòng sản phẩm được xếp vào loại danh mục này thì sẽ có thị phần kinh tế tương đối lớn ở các ngành đang có sự tăng trưởng cao. Chúng có nhiều cơ hội để phát triển lợi nhuận, tăng trưởng trong dài hạn và sở hữu lợi thế trong việc cạnh tranh. Ngôi sao luôn được đánh giá cao về sự đáp ứng và tự sinh lợi ở các nhu cầu về vốn. Nhưng trong lúc đang hình thành thì cũng phải cần kha khá lượng vốn đầu tư nhiều để giữ vững vị thế dẫn đầu

SBU dấu chấm hỏi

Đây là các SBU có vị thế cạnh tranh và thị phần tương đối thấp. Nhưng chúng lại là những ngành có sự tăng trưởng cao, rất triển vọng trong lợi nhuận và sự tăng trưởng dài hạn. SBU này có thể trở thành SBU ngôi sao nếu được chăm sóc kĩ vì chúng cần số lượng vốn đầu tư nhiều và cần được đánh giá đúng thực chất tiềm năng để có kế hoạch đầu tư đúng thời điểm

SBU con bò sữa

Đây chính là những ngành có tỉ lệ tăng trưởng thấp nhưng lại chiếm thị phần cao và vị thế cạnh tranh mạnh. Thế mạnh này khởi điểm từ việc tiết kiệm chi phí nhờ vào quy mô đường cong kinh nghiệm. SBU này có khả năng sinh lợi cao nhưng cơ hội phát triển và tốc độ tăng trưởng của ngành này là rất thấp. Do đó, nhu cầu về vốn đầu tư cũng không cần phải quá lớn và được đánh giá là nguồn lợi nhuận rộng rãi

SBU con chó

Mức độ cạnh tranh thấp nhất trong 4 loại SBU và chiếm thị phần thấp, đây thuộc một trong các ngành có sự tăng trưởng chậm. SBU này có triển vọng rất thấp vì chúng đòi hỏi một lượng đầu tư lớn nhưng chỉ để duy trì một phần thị phần rất thấp, rất ít cơ hội để đem về lợi nhuận cao

Một chiến lược Marketing phải bảo đảm tăng cường hoặc duy trì hoạt động hỗ trợ cho những sản phẩm “ngôi sao” (ngay từ thời điểm thị trường phát triển mạnh và đem lại lợi nhuận, dẫn đến việc nhiều đối thủ gia nhập và đầu tư thêm để tăng thị phần) và “dấu hỏi” (nhằm chiếm thị phần cao hơn trên những thị trường hấp dẫn khác). Nhưng cần phải giảm bớt đầu tư vào “bò sữa” (khi tốc độ tăng trưởng của thị phần thấp khiến cho thị trường trở nên kém đặc sắc đối thủ cạnh tranh) và bỏ qua hay kết thúc tất cả những sản phẩm “con chó”

Cách xây dựng ma trận BCG

Trước hết, chúng ta phải xác định thước đo hoặc tốc độ thị phần tăng kỳ vọng đối với mỗi sản phẩm và dịch vụ trong danh mục. Biểu thị mỗi sản phẩm trong danh mục và 4 phần của hình chữ nhật được xác định bởi 2 chiều: thị phần tương đối và tốc độ tăng trưởng tương đối

• Công thức: thị phần tương đối A = thị phần tuyệt đối A/thị phần tuyệt đối của đối thủ cạnh tranh
• Xác định các SBU của doanh nghiệp: mỗi SBU là một vòng tròn trên mặt phẳng BCG nhưng chúng lại có độ lớn tỉ lệ thuận với mức đóng góp của SBU trong tổng toàn bộ doanh thu của doanh nghiệp
• Biểu diễn các SBU trên mô thức BCG: nhằm mục đích xác định vị trí của các BCG trên ma trận thì xác định được hai thông số: tỉ lệ tăng trưởng và thị phần tương đối của SBU

Chiến lược áp dụng của ma trận BCG

• Xây dựng: Chiến lược xây dựng thường áp dụng cho những sản phẩm thuộc thị phần dấu hỏi. Tuy nhiên, doanh nghiệp sẽ phải hy sinh lợi nhuận để đạt được mục tiêu dài hạn
• Giữ: Chiến lược giữ được áp dụng cho thị phần bò sữa nhằm làm tối đa khả năng sinh lợi nhuận
• Từ bỏ: Loại bỏ những sản phẩm không mang lại lợi nhuận bằng cách cắt giảm chi phí hoặc tăng giá trị sản phẩm. Chiến lược từ bỏ thường được áp dụng cho sản phẩm thuộc thị phần dấu hỏi, nhưng những sản phẩm này chắc chắn không thể trở thành sản phẩm thuộc thị phần ngôi sao. Từ đó, có thể cho ra những sản phẩm thuộc thị phần con chó

Ví dụ về ma trận BCG

Lấy một ví dụ điển hình về Mark & Spencer – một nhà bán lẻ tại Anh, sở hữu một loạt các mặt hàng và nhiều dòng sản phẩm khác nhau. Chúng ta có thể xác định mọi phần tử của ma trận BCG trên các phạm vi của chúng

Thị phần ngôi sao

Ví dụ: Đồ lót. M&S được biết đến như thiên đường dành cho đồ lót nữ vào thời điểm mà sự lựa chọn bị hạn chế. Nhưng trong môi trường đa kênh, đồ lót M&S vẫn chiếm ưu thế và là công ty hàng đầu thị trường của Anh với mức tăng trưởng cao và thị phần lớn

Thị phần dấu hỏi

Ví dụ: Thực phẩm. Trong nhiều năm gần đây, M&S bác bỏ việc xem xét thực phẩm và hiện nay có hơn 400 cửa hàng thực phẩm đơn giản trên khắp nước Anh. Trong khi công ty không quá lớn nhưng M&S Simply Food luôn tồn tại những thứ thể hiện sự tăng trưởng cao và thị phần thấp

Thị phần con bò

Ví dụ: Dòng sản phẩm Classics. Nhóm sản phẩm M&S Classic luôn lấy lòng được người ủng hộ một cách mạnh mẽ vì chúng có tốc độ tăng trưởng thấp và thị phần cao

Thị phần con chó

Ví dụ: Dòng sản phẩm Signature. Được đặt trong một phạm vi mức giá cao cấp của quần áo nam nữ, với thị phần thấp và tăng trưởng thấp. Tuy nằm trong danh mục con chó nhưng phân khúc giá cao cấp vẫn góp phần mang lại tài chính cho công ty

Bạn cũng có thể sử dụng mô hình BCG vào những khu vực khác với chiến lược sản phẩm của bạn

Lưu ý khi áp dụng ma trận BCG

• Market growth được xem là thước đo không đầy đủ về tính hấp dẫn của thị trường
• Market share là thước đo về khả năng tạo ra tiền của sản phẩm
• Nhưng nếu chỉ tập trung vào Market growth và Market share quá nhiều sẽ làm cho doanh nghiệp lãng quên những yếu tố khác thúc đẩy tác động tới sự phát triển bền vững của sản phẩm
• Vòng đời của những danh mục sản phẩm có thể khác nhau và thường quy về một chuẩn nhất định

Hy vọng qua bài viết trên, Tmarketing có thể giúp bạn hiểu về ma trận BCG trong lĩnh vực Marketing và quản trị chiến lược, định hướng doanh nghiệp, xác định được rằng cần phải tập trung nguồn lực phát triển vào đâu. Việc phát triển những sản phẩm thuộc nhóm “dấu hỏi” và “ngôi sao” sẽ góp phần làm tăng thị phần nhanh chóng tại một số ngành hàng. Nếu đầu tư vào những sản phẩm thuộc nhóm “bò sữa”, doanh nghiệp nên chú trọng vào việc làm mới sản phẩm cung cấp bằng cách nâng cấp và hiện đại hoá nhằm đảm bảo tốc độ tăng trưởng của sản phẩm