Dùng AI – Phải có kỹ năng phản biện. Đấy là tối quan trọng!
Các mô hình AI ngôn ngữ như Grok, chatgpt, gemini… thường dựa trên dữ liệu huấn luyện để đưa ra các câu trả lời có xác suất cao, tức là những gì thường được nhắc đến trong các ngữ cảnh tương tự. Điều này không đảm bảo tính chính xác trong mọi trường hợp cụ thể. AI không có khả năng đưa ra thông tin ngoài khuôn khổ để đưa ra các nguyên nhân độc đáo hoặc ít phổ biến hơn. Điều này khiến con người lạc trong tất cả các đáp án đều đúng nhưng mà không tìm thấy câu trả lời đúng cho riêng mình.
Một hệ thống có tư duy lập luận tốt sẽ đặt câu hỏi ngược lại hoặc yêu cầu thêm dữ liệu để đưa ra kết luận phù hợp. Tạo thành cấu trúc logic chặt chẽ như giải một bài toán mà nếu sai ở bước nào đấy đến dẫn đến vô nghiệm.
Nhược điểm và cũng là ưu điểm của nhiều AI bây giờ là nó thay đổi kết luận dễ dàng khi bị thách thức, không phân tích nhân quả phức tạp, và không yêu cầu thêm thông tin là những bằng chứng rõ ràng cho thấy AI thiếu tư duy lập luận độc lập.
Vì vậy, sử dụng AI bạn cần sử dụng kỹ thuật phản biện trong mọi câu trả lời của AI.
Tôi lấy ví dụ:
Bạn hỏi AI: “Tại sao cty tôi giảm doanh thu trong tháng vừa qua?”
AI trả lời: “Doanh thu giảm có thể do quảng cáo không hiệu quả, sản phẩm kém cạnh tranh hoặc khuyến mãi không đủ hấp dẫn.”
Bạn sẽ thấy AI trả lời đúng vì kinh doanh mà, mấy cái vấn đề chung chung kia thì có đến 95% doanh nghiệp nào chả bị cả hoặc ít nhất 1 cái.
Vậy thì phải phản biện theo các bước sau:
Đặt các câu hỏi yêu cầu AI chứng minh lập luận của nó. Kiểu như:
1. Bạn dựa vào đâu để nói quảng cáo không hiệu quả?
2. Có số liệu nào cho thấy tỷ lệ chuyển đổi quảng cáo giảm không?
3. Có yếu tố nào khác như thay đổi hành vi khách hàng hay đối thủ cạnh tranh không?
Kết quả: Nếu AI chỉ lặp lại câu trả lời chung chung hoặc không cung cấp được phân tích cụ thể (ví dụ: không đề cập đến dữ liệu thị trường, chỉ số ROI quảng cáo, hoặc xu hướng ngành), điều này cho thấy câu trả lời ban đầu thiếu căn cứ. Bạn cần phản biện để buộc AI phải làm rõ hoặc thừa nhận hạn chế, loại bỏ lập luận mơ hồi, sai sót.
Và lúc này, việc của bạn là cung cấp các dữ liệu để AI tái lập luận và đưa ra câu trả lời cho đúng với bối cảnh của bạn.
Câu hỏi đặt ra. Vậy tôi cung cấp trước tất cả các thông tin của tôi để AI lập luận đúng ngay từ đầu để khỏi phải phản biện lại cho rắc rối ra.?
No no no…Bạn phải hiểu AI bây giờ chúng dựa trên việc kế thừa và đa hình để tái huấn luyện, điều này giống như việc để tối ưu chi phí đào tạo thì thay vì dạy lại từ lớp 1 đến hết lớp 5, AI sẽ bốc ra model đã huấn luyện sẵn để ghép vào model mới để kế thừa model cũ.
Điều này dẫn đến việc dù bạn có đưa thông tin cụ thể vào luôn câu hỏi thì chúng vẫn luôn dùng một phần lập luận cũ để trả lời. Vì thế, dù đã full thông tin cụ thể từ đầu thì vẫn phải phản biện lại để AI tái lập luận lần nữa.